6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu’nun 39/4 maddesinde dayanışma aidatı ödeyerek toplu iş sözleşmesinden yararlanmaya yer verilmiştir. İlgili hükme göre taraf işçi sendikasına üye olmak istemeyen ancak iş yerlerinde uygulanmakta olan toplu iş sözleşmesinden yararlanmak isteyen işçiler, dilediği sendikaya üye olma ve olmama özgürlüklerinin güvencesi niteliğindeki dayanışma aidatını ödeyerek toplu iş sözleşmesinden yararlanabilirler.
Bu şekilde yararlanmanın başlangıcı konusunda 6356 Sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu’nun 39. maddesinin 4. fıkrasında “…Dayanışma aidatı ödemek suretiyle toplu iş sözleşmesinden yararlanma, talep tarihinden geçerlidir. İmza tarihinden önceki talepler imza tarihi itibarıyla hüküm doğurur.” düzenlemesi yer almaktaydı. Söz konusu hükümdeki “İmza tarihinden önceki talepler imza tarihi itibarıyla hüküm doğurur.” cümlesi Anayasa Mahkemesi’nin 30.12.2020 tarihli ve Esas 2020/57, Karar 2020/83 sayılı iptal kararı Anayasa’nın 13., 51. ve 53. maddelerine aykırı olduğu gerekçesiyle iptal edilmiştir (https://www.anayasa.gov.tr/tr/haberler/norm-denetimi-basin-duyurulari/taraf-sendika-uyesi-olmayan-iscilerin-toplu-is-sozlesmesi-hukumlerinden-yararlanmalarini-engelleyen-kuralin-iptali/).
Anayasa Mahkemesi dayanışma aidatı ödemek suretiyle yararlanmayı sadece imza tarihinden sonra mümkün kılan kuralı
- -Yetki alma ve toplu iş sözleşmesinin hazırlık, müzakere ve pazarlık süreçlerinin devam ettiği dönemlerde sendika üyesi olmayan işçilerin dayanışma aidatı ödeyerek toplu iş sözleşmesinden yararlanmasını engellediği,
- -Bu kuralın toplu iş sözleşmesinin imzalandığı tarihte taraf sendika üyesi olan işçiler lehine bir sonuç doğurduğu,
- -Bu nedenle sendikalaşma yarışında taraf sendika lehine bir avantaj yarattığı,
- -Bu durumun ise sendikalar arasındaki yarışın ve dolayısıyla çoğulculuğun zedelenmesine neden olduğu;
- -Taraf sendika üyesi olmayan işçilerin toplu iş sözleşmesinin hükümlerinden mahrum bırakılmaları ve bu kapsamda işçileri taraf sendikaya üye olmaya zorlayacağı;
- -İtiraz konusu kuralla, taraf sendika üyesi olmayan işçilerin toplu iş sözleşmesinin toplu görüşme ve pazarlık sürecinin uzaması nedeniyle öngörülecek geçmişe yönelik parasal hükümlerden yararlanmaları engellenmek suretiyle güçlü sendika ile toplu iş sözleşmesi hakkı arasındaki dengenin bozulduğu gerekçeleri ile anayasaya aykırı bulunmuş ve iptaline karar verilmiştir.
Anayasa Mahkemesi’nin bu iptal kararı ile işçilerin dayanışma aidatı ödemek suretiyle geçmişe etkili yürürlüğe konulan toplu iş sözleşmesinin talep tarihinden itibaren yararlanabileceği açıklığa kavuşturulmuştur. Yani toplu iş sözleşmesinden yararlanmanın başlangıç anı, dayanışma aidatı ödeyerek yararlanma talep tarihidir. Buna göre, işçi toplu iş sözleşmesi imzalanmadan önce de imzalanacak toplu iş sözleşmesinden yararlanma talebinde bulunabilecek ve sözleşme yürürlüğe girdikten sonra da geçmişe etkiden talep tarihi itibariyle yararlanabilecektir. Bu nedenle sendika üyesi işçilerimizin acilen Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı’na dilekçe ile başvurarak dayanışma aidatını ödeyip toplu iş sözleşmesinden yararlanmayı talep etmeleri gerekmektedir.
Malum sendikanın aksi yöndeki beyanları, üyelerimizi yanıltmaya yöneliktir. Örnek verilen Yargıtay kararları ise Anayasa Mahkemesi’nin iptal kararından önceki tarihli olup emsal oluşturamaz. Rakip sendikanın sendikal rekabeti ve işçilerin sendika seçme özgürlüğüne engel olmaya yönelik davranışları ile ilgili de tüm hukuksal yollara başvurulacaktır.